واکنش ها به همایش «اهل سنت» در گروزنی ـ چچن

اهل سنت صوفی و أشعری در آستانه حج تمتع، ضربه سهمگینی را به سلفی های وهابی وارد کردند که به سادگی قابل جبران نیست. نادیده گرفتن سلفیه در بیانیه پایانی همایش «اهل سنت چه کسانی هستند؟» در چچن که شیخ الأزهر در آن حضور داشت و سپس خشم سلفی ها و اخوانی ها و نهایتا عقب‌نشینی الأزهر از مفاد بیانیه، موضوعی بود که در هفته گذشته بازتاب قوی در محافل دینی و رسانه های منطقه داشته و واکنشهای آن تا اواخر هفته ادامه داشته است.

الأزهر با صدور بیانیه ای، سلفیه را نیز در زمره اهل حدیث دانست تا آنان از دائره اهل سنت و جماعت بیرون نیفتند (لینک بیانیه الأزهر). علیرغم عقب نشینی و اعلام برائت الأزهر از بیانیه همایش گروزنی (الأزهر یتبرأ من مؤتمر الشیشان بعد تصاعد غضب السعودیه من بیانه الختامی)، واکنش خشمگین وهابی ها و اخوانی ها به حضور الأزهر در چچن و بیانیه همایش گروزنی ادامه داشت و برخی شخصیتهای سلفی از عبدالفتاح السیسی خواسته اند تا شیخ الأزهر را به دلیل مشارکت در همایش چچن عزل نماید (عقب واقعه الشیشان... هی یقیل السیسی شیخ الأزهر؟). در مقابل، علمای صوفیه و مخالفان وهابیت در جهان اسلام از این فرصت استفاده کرده و با مقالات و اظهارنظرهای خود، ضربات بیشتری بر وهابیت وارد کردند. ذیلا به برخی از بازتابهای همایش گروزنی و اختلافات علمای الأزهر اشاره می شود:

الأزهر ضمن عقب نشینی با صدور بیانیه‌ای (لینک بیانیه) توضیح داده منظور شیخ الأزهر از اهل حدیث، سلفیه را هم شامل می شود. شیخ احمد الطیب در همایش گروزنی گفته بود: «اهل سنت عبارتند از اشاعره و ماتریدیه در اعتقاد، مذاهب چهارگانه در فقه، اهل تصوف خالص در علم و اخلاق و تزکیه». اما در بیانیه اخیر الأزهر آمده: «اهل سنت شامل اشاعره، ماتریدیه و اهل حدیث ـ سلفیه هستند».

در عربستان جوانان سلفی اعتراض کرده و گفته اند سلفی گری قبل از اشاعره و ماتریدیه بوجود آمده زیرا روش آنان پیروی از سلف صالح بوده و عدم اعتراف به سلفیه به عنوان یک مذهب، پذیرفتنی نیست. در همین رابطه محمد آل الشیخ نویسنده سعودی گفته: «باید رئیس جمهور مصر را به حال خود رها کنیم تا با سرنوشت خود روبرو شود... همایش گروزنی با اشراف امنیتی روسیه و ایران برگزار شده و هدفش اخراج عربستان از دایره اهل سنت بوده و شیخ الأزهر با سادگی و حماقت در آن مشارکت داشته... بر ما ضروری است تا رفتار خود را با مصر تغییر دهیم...». همچنین محمد عبدالله العزام دانشگاهی معروف سعودی، همایش گروزنی را خیانت دانسته و گفته: «از سکوت طرفداران السیسی نسبت به همایش گروزنی تعجب می کنم... این پاداش شیخ الأزهر به حمایتهای عربستان از پروژه های عظیم الأزهر می باشد...».

خطه القرضاوی لتحریض شیوخ السعودیه علی الأزهر ومصر

در گزارش روزنامه الیوم السابع آمده یوسف القرضاوی و جمال خاشقجی و فهمی هویدی به برگزاری همایش گروزنی حمله و یا انتقاد کرده اند. یوسف القرضاوی همایش گروزنی را «مؤتمر ضرار» خواند و آن را بهانه ای برای حمله به الأزهر قرار داد و همایش را در جهت منافع روسیه، ایران و حزب‌الله دانست. القرضاوی نیز با انتقاد شدید از همایش گروزنی گفته چند سال پیش از من دعوت کردند برای چنین همایشی به چچن بروم ولی نپذیرفتم.

جمال خاشقجی برگزاری همایش را مقدمه ای برای فتنه میان مسلیمن مانند فتنه حنابله ـ أشاعره در قرن پنجم دانست و با بدبینی معتقد است این همایش، آغاز جدایی و جدل میان مسلمانان است. گزارش روزنامه الیوم السابع به خبر خبرگزاری فارس نیز اشاره کرده که این همایش با حمایت مالی امارات برگزار شده و در تأیید آن به سخن فهمی هویدی اشاره کرده که گفته شیخ أحمد الطیب به عنوان رئیس جمعیه حکماء المسلمین (وابسته به امارات) به چچن رفت و نه از طرف هیئت کبار العلمای الأزهر. همچنین فهمی هویدی در یادداشت خود با عنوان «فتنه جدیده فی الطریق» از همایش گروزنی ابراز نگرانی کرد و آن را شبهه دار خواند زیرا وحدت صف مسلمانان را از بین می برد.

برهامی مهاجما مؤتمر أهل السنه بالشیشان: الاتحاد السوفیتی له تاریخ فی نشر الإلحاد

یاسر برهامی: مؤتمر الشیشان محاوله لسرقه لقب أهل السنه والجماعه من السلفیه

یاسر برهامی سلفی معروف مصری ضمن تقدیر از شیخ الأزهر و دفاع از اندیشه های ابن تیمیه، به همایش گروزنی حمله کرد و گفت: «همایش گروزنی تلاش برای سرقت عنوان اهل سنت از صاحبانش می باشد... تمام گروه های سلفی را از همایش دور نگه داشتند... همایش تحت اشراف روسیه وارث شوروی سابق که تاریخ طولانی در خونریزی و گسترش الحاد دارد برگزار شده است... آیا هیچ عاقلی باور می کند روسیه برای گسترش مفهوم اسلام صحیح تلاش نماید؟»

مؤتمر جروزنی... کیف سترد الریاض؟

نادر بکار سلفی سرشناس مصری نیز در یادداشت خود به جنبه های سیاسی بین المللی همایش پرداخته و آن را نبردی راهبردی ـ تمدنی دانسته که روسیه آغازگر آن بوده و گفته در پاسخ سعودی به این همایش شکی نیست و سوال در کیفیت و زمان این پاسخ است و شاید پاسخ ریاض از جنس همین همایش با برگزاری یک یا چند همایش و دعوت از همه علمای سلفی و غیرسلفی از سراسر جهان باشد و نصیحت می کنم یک همایش با دعوت از علمای معتدل شیعه زیدی و اثنی عشری در پاسخ به ایران برگزار نماید.

الدکتور المسفر: المؤتمرون فی الشیشان یعزلون السعودیه کمرجعیه للمسلمین

دکتر محمد المسفر تحلیلگر سیاسی از قطر گفته همایش گروزنی یکی از اقداماتی است که با هدف سیاه نمایی و به حاشیه راندن عربستان انجام شده و هیچکدام از علمای عربستان و یا کشورهای خلیج فارس دعوت نشده بودند درحالیکه عربستان قلب اهل سنت و مرکز سلفی های حنبلی و اهل حدیث است... چگونه مشایخ الأزهر قبول کردند روسیه یکی از موسسات دینی اهل سنت باشد در حالیکه هواپیماها و ناوهایش روستاها و شهرهای سوریه را بمباران می کند... حق ماست که از مشایخ الأزهر بپرسیم آیا هدف این همایش، منزوی کردن عربستان و اخراج اخوان المسلمین از دایره اهل سنت نبوده است؟ آیا اصحاب همایش فراموش کردند که الأزهر در سال 2014 به ملک عبدالله دکترای افتخاری داد و ملک سلمان در سال 2016 هزینه های احداث شهرک دانشجویان خارجی الأزهر را کاملا پرداخت کرد؟ آیا از طرف مصر باید با پیروان سلف صالح اینگونه رفتار شود که به جای مدینه و مکه، موسکو محور مسلمانان باشد؟

الوهابیون عند الأزهر أهل دلال... والأزهر عند الوهابیین أهل ضلال

خالد منتصر نویسنده مصری در یادداشت خود به عقب نشینی الأزهر انتقاد و ابراز تأسف کرده و گفته: «کم مانده بود الأزهر از مذهب أشعری خود دست بردارد و به طریق وهابیت درآید... برای اینکه سلفی های عربستان و مصر را راضی نگه دارد... ای شیخ الأزهر شما حتما میدانی که ابن تیمیه درباره أشاعره چه گفته: الأشعریه مخانیث المعتزله والمعتزله مخانیث الفلاسفه!!... و شیخ فوزان سلفی گفته: الحنفیه والمالکیه والشافعیه والصوفیه و غیرهم لیسوا من أهل السنه ومن یقول بذلک فهو کذاب أو جاهل... و یا در کتاب الدرر السنیه فی الأجوبه النجدیه، مذهب اشعری را منحرف و کافر معاند دانسته... مختصرا اینکه از دیدگاه وهابیت، شما مشایخ الأزهر کافر معاند محسوب می شوید... آیا کمکهای وهابیت به الأزهر بخاطر علاقه به مذهب أشعری است؟ پاسخ روشن است... وهابیت موفق شده الأزهر را به مزرعه خود تبدیل نماید و بسیاری از فارغ التحصیلان الأزهر به جای محمد عبده و شلتوت، متأسفانه الحوینی، حسان و برهامی سلفی را الگوی خود قرار می دهند...».

مؤتمر جدید لمحاربه القطبیین... وهجوم متبادل بین الجفری والسلفیه... وانقسام بین علماء الأزهر

کریمه: جماعات العنف الفکری والمسلح «فرق ضاله» وما کان یجب علی الإمام الأکبر التراجع

المتحدث باسم الأزهر: هجوم کریمه علی «قیادات المشیخه» إفلاس... وآراؤه لیست صحیحه وتفرق الأمه

این همایش، حاشیه دیگری هم در داخل الأزهر داشته و آن رودررویی شیخ احمد کریمه استاد دانشگاه الأزهر و مخالف سرسخت سلفی‌ها با مسئولان الأزهر بود. کریمه با اصرار بر خارج بودن سلفی‌ها از دائره اهل سنت، محسوب کردن آنان در زمره اهل سنت را عیب دانسته و با انتقاد شدید از عقب نشینی شیخ الأزهر، گفته: «سلفی ها و گروه های خشونت فکری و عملی، گمراهند و خوارج اهل سنت به حساب می آیند... سلفی ها در عربستان، کویت و مصر، اشاعره و صوفی ها را تکفیر می کنند و فقط خود را اهل سنت می دانند... الأزهر مرعوب عربستان شده و از ناراحتی سعودی ها پرهیز می کند». همچنین شیخ کریمه، اظهارات منسوب به خود درباره جنگ عربستان و امارات در یمن را تکذیب کرده است. از طرفی دکتر احمد زارع سخنگوی الأزهر با اعلام برائت الأزهر از سخنان شیخ احمد کریمه درباره سلفیه، گفت: «اگر وی بر مواضع خود اصرار ورزد به شورای بازجویی و تأدیب دانشگاه معرفی خواهد شد... کریمه عضو مؤسسه الأزهر است و باید به مقررات آن ملتزم باشد... از فتواهای کریمه درباره عربستان، برای حمله به الأزهر سوء استفاده سیاسی می کنند... خارج دانستن سلفی ها از جمع اهل سنت صحیح نیست زیرا آنان اهل قبله هستند و تکفیر و یا اخراج آنان از جمع مسلمانان درست نیست و سبب تفرقه امت اسلامی خواهد شد...».

همچنین شیخ احمد کریمه استاد دانشگاه الأزهر معتقد است سلفی ها از اهل سنت نیستند و مانعی در برابر تجدید گفتمان دینی محسوب می شوند. وی گفته: «سلفی های وهابی تلاش می کنند آثار اسلامی را از بین برده و دیگران را تکفیر کنند و در واقع سلفی ها از خوارج هستند و در زمره اهل سنت و جماعت نیستند».

سامح عید از نویسندگان مصری گفته: «فشارهای سعودی و کشورهای خلیج (فارس) پشت بیانیه الأزهر بوده و در داخل موسسه الأزهر نسبت به تعامل با اندیشه سلفی در داخل و خارج مصر تناقض وجود دارد و فاصله زیادی میان مذهب سلفی و مذهب اشعری هست... همایش اهل سنت و جماعت در چچن، تهدیدی علیه مذاهب اسلامی بوده و به افزایش تفرقه میان سنی و شیعه منجر خواهد شد». روزنامه الوطن در خبری با عنوان «الأزهر از استثنای سلفیه عقب نشینی کرده»، نظر سامح عید مبنی بر وجود فشارهای عربستان و کشورهای خلیج (فارس) را برجسته کرده است (لینک خبر).

علماء «أهل السنه والجماعه» یصعدون الهجوم ضد السلفیین فی الخلیج ومصر

الجفری: من هاجموا مؤتمر «أهل السنه» یروجون الأکاذیب

عضو کبار العلماء: السلفیون والسعودیون أهل السنه والجماعه

برخی از استادان الأزهر از موضع شیخ الأزهر حمایت کرده و سلفی ها را در زمره اهل سنت به حساب آوردند. دکتر محمود مهنا عضو هیئت کبار العلمای الأزهر ضمن حمله به ایران گفته اختلافی بین الأزهر و عربستان نیست. دکتر مهنا معتقد است سلفیه از اهل سنت می باشد. اما احمد عمر هاشم عضو هیئت کبار العلمای الأزهر درباره عقب نشینی الأزهر سکوت کرده و حاضر به صحبت درباره آن نشده است.

الحبیب علی الجفری عالم صوفی سرشناس یمنی که از حامیان همایش گروزنی بوده گفته سلفیه در زمره اهل سنت و جماعت به حساب نمی آیند و منتقدان همایش را کذاب خوانده و از آنان تشکر کرده زیرا حملات آنان به مثابه تبلیغ مجانی برای همایش است. شیخ أسامه الأزهری مشاور عبدالفتاح السیسی با حمایت از همایش گروزنی به اخوان المسلمین حمله کرده و داعش و القاعده را ثمره اندیشه های سید قطب دانستند. همچنین محمد رأفت عثمان عضو هیئت کبار العلمای الأزهر و عبدالغنی هندی عضو مجمع البحوث الاسلامیه، داعش و القاعده را خوارج عصر نامیدند.

برخی گزارشها و مقالات درباره همایش گروزنی ـ چچن:

• مؤتمر إسلامی برعایه بوتین !                                     أسامه غریب
• هل السلفیون من أهل السنه؟                                   مصطفی السعید
• سید قطب ومؤتمر أهل السنه فی جروزنی                     هشام النجار